De Maastricht Studie

Bij MUMC+, Maasstricht

Uit de statistieken blijkt dat de levensverwachting in Zuid-Limburg lager ligt dan in de rest van Nederland. Yvette Derks, Operationeel manager bij MUMC+: “Om te verklaren hoe dat komt, startte De Maastricht Studie 10 jaar geleden. Deze groots opgezette studie onder de Zuid-Limburgse bevolking zoekt naar verklaringen en vanuit dat inzicht de juiste behandeling en preventie van type 2 diabetes (suikerziekte), hart- en vaatziekten en andere chronische aandoeningen. Tijdens de tweede fase van de studie zorgt itemedical vanaf 2022 voor ECG holter recorders, analyse-software met Sentinel als centrale database om efficiënt tot heldere conclusies te komen.”

Vooral in Zuid-Limburg leven mensen gemiddeld korter en ongezonder. De verklaring daarvoor voert mogelijk terug naar het mijnverleden: door de mijnsluitingen nam de werkeloosheid toe en vergrootte de armoede. Dit heeft mogelijk geleid tot een ongezondere leefstijl die van generatie op generatie overgaat. Combineer dat met de bourgondische leefstijl van Zuid-Limburgers en je weet waarom het aantal mensen met diabetes type 2, hart- en vaatziekten en andere chronische aandoeningen hoger is in Zuid-Limburg vergeleken met andere regio’s in Nederland. Om de oorzaken en gevolgen preciezer te doorgronden, is er extra onderzoek nodig. Daarom is in 2010 De Maastricht Studie gestart met ruim 9000 deelnemers van 40 tot 75 jaar, waarbij veel metingen worden uitgevoerd waaronder een ‘24 uurs’ ECG opname van het hartritme.

1.    Onderzoeksdoel van De Maastricht Studie

Yvette Derks: “De Maastricht Studie is een wetenschappelijk onderzoek verbonden aan het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC+) en de Universiteit van Maastricht. Centraal staat de vraag waarom de ene persoon wel type 2 diabetes ontwikkelt en de andere niet en waarom type 2 diabetes vaak samen gaat met andere chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten. Door dit te ontcijferen, levert de studie een bijdrage aan de gezondheid van de Limburgers en de strijd tegen diabetes en hart- en vaatziekten in het algemeen. Fase 1 startte in 2010 met een onderzoekstraject van 5 visites.

Sinds de start in 2010 heeft De Maastricht Studie onder andere:

• meer dan 9000 Limburgers tot in het kleinste detail onderzocht
• meer dan 6000 MRI scans gemaakt
• meer dan 32 jonge onderzoekers opgeleid tot Doctor
• meer dan 170 stagiaires begeleid
• meer dan 135 internationale wetenschappelijke artikelen gepubliceerd.”

2.    Verloop van De Maastricht Studie

Yvette Derks: “Omdat iedere deelnemer medische relevante uitslagen van onderzoeken ontvangt, zien de deelnemers het vaak als een algemene ‘gezondheidscheck’. Die gaat van een oogmeting tot een MRI-scan, van een DEXA-scan tot een bloedafname. In ruil voor hun deelname en hun bezoek aan het onderzoekscentrum geven de studie-artsen iedere deelnemer een persoonlijk advies via een soort gezondheidspaspoort.”

3.    Conclusies na fase 1

Met behulp van de data van Fase 1 van De Maastricht Studie is al veel onderzoek gepubliceerd. Hieronder enkele opmerkelijke bevindingen.

1. “Zitten is het nieuwe roken”: zitten is ongezond en vergroot de kans op diabetes en hart- en vaatziekten. Dagelijks een half uurtje extra bewegen verkleint de kans op diabetes fors.
2. “Betere glucose instelling is goed voor de bloedvaten” Onderzoek laat zien dat meer variatie in glucosespiegels over de dag gerelateerd is aan verstijving van de bloedvaten. Deze verstijving wordt gezien als waarschuwing voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten.
3. “Gezonde leefstijl verlaagt het risico op dementie op latere leeftijd” Een ongezonde leefstijl vergroot de kans op dementie op latere leeftijd. Ook op jonge leeftijd is er al schade aan de hersenen zichtbaar en zijn er cognitieve problemen. Dat er al vroeg hersenschade zichtbaar is, is in eerste instantie geen goed nieuws. Toch zit er wel een positieve kant aan het verhaal. Aan die slechte voortekenen kunnen mensen iets doen. Men kan op een bepaalde leeftijd bijvoorbeeld het risico op dementie verlagen.
4. “Het voorkomen van hersenziekten is belangrijk” Dementie, beroertes en depressies komen tot twee keer vaker voor bij mensen met diabetes type 2. De kleinste bloedvaatjes in de hersenen spelen mogelijk een rol in de ontwikkeling van hersenziekten bij diabetes type 2.
5. “Sociaal netwerk van invloed op ontwikkelen en behandelen diabetes type 2” Mensen die in een sociaal isolement leven hebben een grotere kans om diabetes type 2 (suikerziekte) te ontwikkelen. Ook is het risico op complicaties aan hart en nieren groter. Deze bevindingen zijn belangrijk in de strijd tegen deze welvaartsziekte, zowel voor preventie als het ontwikkelen van leefstijl-interventies voor mensen met deze aandoening.

Bron:  De Maastricht Studie

4.    Evolutie onderzoek fase 2

Yvette Derks: “Tien jaar na de start is het tijd voor Fase 2. Daarin onderzoeken de experts momenteel 4000 deelnemers van de oorspronkelijke 9000. De deelnemers zijn intussen 10 jaar ouder. En dat merk je aan het aantal vastgestelde aandoeningen. We zien nu meer hartritmestoornissen zoals bijvoorbeeld atriumfibrilleren. De meeste deelnemers weten niet dat ze aan die aandoeningen lijden. Voor deze onderzoeken gebruikt De Maastricht Studie sinds 2022 de Spacelabs Healthcare Holters. Via deze weg komt itemedical in beeld als distributeur van de nieuwe holters. Maar ook voor de bijbehorende monitoring- en analyse-software.”

5.    Zelf snel en correct analyses uitvoeren

Yvette Derks: “Tijdens Fase 1 van De Maastricht Studie hebben we de holter-analyse uitbesteed. Voor Fase 2 wilden we graag zelf de Holter snel en correct analyseren. Maar net op dat vlak ontbrak het ons aan ervaring. Dat maakte de zoektocht en de keuze ook spannend. Hebben wij wel voldoende expertise in huis om zelf te analyseren? Onze onderzoeksmedewerkers zijn geen gespecialiseerde holter-analisten zoals in het MUMC+.”

6.    De Maastricht Studie kiest voor Sentinel

Voor Fase 2 moest er nieuwe holter-apparatuur komen en aangezien we weinig tot geen ervaring hadden met analyse-software was de keuze snel gemaakt om gebruik te maken van de expertise van het MUMC+.

1. De Maastricht Studie koos ervoor om zich aan te sluiten bij het MUMC+, namelijk voor Spacelabs-holters en de Pathfinder SL analyse-software binnen het Cardiologie Informatie Management Systeem Sentinel. Hiermee kan je zelf efficiënt holter-analyses uitvoeren.
2. Voor diepgaande analyse van specifieke resultaten is er een back-up van gespecialiseerde holter-analisten in het MUMC+.
3. Alle gegevens en de back-up daarvan zitten in Sentinel. Dankzij die centrale database zijn de deelnemer gegevens meteen beschikbaar – op alle werkplekken van het onderzoekscentrum.

1. De Maastricht Studie koos ervoor om zich aan te sluiten bij het MUMC+, namelijk voor Spacelabs-holters en de Pathfinder SL analyse-software binnen het Cardiologie Informatie Management Systeem Sentinel. Hiermee kan je zelf efficiënt holter-analyses uitvoeren.
2. Voor diepgaande analyse van specifieke resultaten is er een back-up van gespecialiseerde holter-analisten in het MUMC+.
3. Alle gegevens en de back-up daarvan zitten in Sentinel. Dankzij die centrale database zijn de deelnemer gegevens meteen beschikbaar – op alle werkplekken van het onderzoekscentrum.

7.    Vlotte Sentinel-livegang in het voorjaar van 2022

Yvette Derks: “Eerlijk? We wisten niet wat we konden verwachten. Het was best spannend om te ontdekken of itemedical zou waarmaken wat ze beloofde. De demo liet een perfecte ‘ECG Holter’-analyse zien, maar ging dat ook lukken in de praktijk buiten de demo? En al na een aantal deelnemers bleek al snel dat het inderdaad zo was. De software maakt het mogelijk om snel zelf correcte holter ECG opnames te analyseren en hartritmeonderzoeken uit te voeren. Meer nog, dankzij de centrale database van Sentinel kunnen we nu ook achteraf hartritmestoornissen analyseren en terugkijken in de tijd om een event te verklaren. Dat was vroeger niet mogelijk, omdat we alleen rapporten ontvingen. Nu beschikken we ook over alle ruwe data, waar we op een later tijdstip nog analyses op kunnen doen.”

8.    “Kleiner, compacter en sneller”

Yvette Derks: “Met de collega’s uit het ziekenhuis hebben we de protocollen voor de ‘Holter ECG’-analyse opgezet. Dat was een uitdaging omdat er andere criteria gelden voor wetenschappelijk onderzoek. Voor De Maastricht Studie plakken onderzoekers de ‘12 kanalen’-ECG bij de deelnemers. Na 24 uur mogen de elektrodes er af en wordt gevraagd om de holter zo snel mogelijk terug te brengen. Helaas komt het weleens voor dat de deelnemers de holter een week later inleveren. Hierdoor kwamen we erachter dat na een bepaalde tijd de holter niet meer kon worden uitgelezen en was de data verloren. In een ziekenhuis komt dit eigenlijk niet voor, omdat de holter meteen wordt uitgelezen na afloop van de meting. Gelukkig is deze ‘bug’ snel opgepakt door itemedical en komt er binnenkort een nieuwe update voor de holters waardoor ook na enige tijd de holter nog uitgelezen kan worden. Ondanks dit probleem zijn de medewerkers enthousiast. Een groot voordeel is dat je nu meteen kunt zien of de ECG-kwaliteit van de opname goed is. Bovendien zijn de nieuwe holters kleiner en handzamer. Dit vergroot het comfort voor de deelnemer en de medewerkers.”

9.    Juiste combinatie van holter-apparatuur en software voor De Maastricht Studie

Yvette Derks: “De ruwe data die we verzamelen is de basis voor een uitgebreid onderzoek. De ‘12 afleidingen’-ECG’s zijn breed inzetbaar en we kunnen nu dankzij de nieuwe holters en software ook de data achteraf bekijken. Daarnaast kunnen we ook extra analyses doen met bijvoorbeeld de QT analyse die bij de nieuwe software zit. De verschillen tussen diabeten en niet-diabeten in relatie tot hartritmestoornissen is nog niet verder onderzocht. Dit kan een interessant onderwerp zijn voor toekomstige onderzoekers die een promotie traject willen volgen. Inmiddels is Sentinel met de Eclipse Pro en Pathfinder SL analyse-software van Spacelabs Healthcare ook live in het MUMC+ vanwege de vele mogelijkheden van dit systeem.”

Surf naar de details over De Maastricht Studie