Rust voor patiënten, focus voor medewerkers

Silent Rooms in AZ Groeninge, Kortrijk

AZ Groeninge in Kortrijk, onderdeel van het E17-netwerk, combineert technologische vooruitgang met warme en persoonlijke zorg. Dit streven vormt de basis van een ingrijpend alarmmanagementproject binnen de Intensive Care Unit (ICU). Met een datagedreven aanpak elimineerde AZ Groeninge overbodige alarmen en beperkte onnodig geluid wat leidde tot de creatie van ‘silent rooms’ – prikkelarme kamers. Zowel patiënten als medewerkers ervaren hierdoor een rustiger en efficiënter werk- en leefklimaat.

Zorgmanager Louis Van Slambrouck en Overkoepelend Afdelingshoofd Intensieve Zorg Charlotte Van den Storme vertellen met veel enthousiasme hoe datagedreven zorg én multidisciplinaire samenwerking de sleutels vormen tot succes.

De aanleiding: alarmmoeheid en geluidsoverlast

Veilige en kwaliteitsvolle zorg draagt AZ Groeninge hoog in het vaandel. Constante alarmen op de ICU waren jarenlang een bron van afleiding en geluidsbelasting. Een stroom van geluid en signalen – meldingen waarvan de urgentie niet altijd duidelijk was, overspoelden patiënten en medewerkers. Het risico op alarmmoeheid bij de medewerkers was groot doordat het onderscheid tussen kritieke en niet-kritieke waarschuwingen steeds moeilijker te horen was. Ook patiënten hadden er last van, vooral ’s nachts wanneer rust essentieel is. “Het constant horen van alarmen op de IC is stressvol,” legt Charlotte uit. “Dit beïnvloedt niet alleen de healing environment en het herstelproces van patiënten, maar ook ons team, dat al in een erg intensieve zorgomgeving werkt.” Na grondige analyses, besloot dit ziekenhuis om een alarmmanagementsysteem te installeren.

De oplossing: datagedreven alarmmanagement

Het implementeren van een alarmmanagementsysteem vereiste nauwe samenwerking tussen verpleegkundigen, artsen, technici en externe partners. Het koppelen van monitoren, beademingsapparatuur en infuuspompen aan het centrale alarmeringssysteem vroeg om specialistische kennis en zorgvuldige afstemming waarin itemedical zijn expertise bewees. In de beginfase analyseerde het team alle alarmen: hoe vaak kwamen ze voor, hoe lang duurden ze, en waren ze echt noodzakelijk? Dit was geen eenvoudige taak, omdat het moeilijk was om zonder inzicht te bepalen welke alarmen essentieel waren en welke minder. “We werkten lange tijd met een dubbele alarmering, waardoor we gemakkelijk iets konden aanpassen en uittesten. Als een alarminstelling bijvoorbeeld niet werkte, konden we dit laten aanpassen zonder dat het impact had op de veiligheid,” zegt Charlotte.

“De snelle interventies van onze partners itemedical en 25/8 maakten het mogelijk om het project efficiënt uit te voeren waarbij we, dankzij de dubbele alarmering, ten alle tijden de bewaking van onze patiënten konden garanderen. Ook Mathias’ bijdrage als alarmcoach was van groot belang.” “Dit project vroeg om objectieve data om onze beslissingen te onderbouwen. We hebben een jaar lang gegevens verzameld om een duidelijk beeld te krijgen van de alarmen die echt nodig waren,” aldus Louis Van Slambrouck, zorgmanager.

Het team stelde alarmen bij zonder concessies te doen aan de veiligheid. Je kon bovendien de alarmen niet zomaar uitzetten zonder een juridisch en technisch veiligheidskader en dat vraagt om een scherp afwegingsvermogen. Louis: “Het was geen eenvoudige opgave om te beslissen welke alarmen we konden uitstellen of stilzetten zonder dat dit invloed zou hebben op de veiligheid. Dit soort keuzes maakten we daarom multidisciplinair, samen met verpleegkundigen, artsen en technici.”

Van lawaai naar rust

De resultaten waren indrukwekkend. Waar patiënten eerst gemiddeld twee alarmen per minuut hoorden, is dit nu teruggebracht naar twee per uur. Dit zorgde voor een rustigere ICU-afdeling waar het team met meer focus werkt dankzij de meldingen die echt belangrijk zijn. “Onze patiënten kunnen eindelijk een nacht doorslapen zonder dat ze continu gestoord worden door alarmgeluid,” zegt Charlotte. De verpleegkundigen werken nu efficiënter en geconcentreerder, wat ook de klinische uitkomsten ten goede komt.

De nieuwe situatie vroeg eveneens om een gedragsverandering bij de medewerkers. Verpleegkundigen moesten wennen aan de stilte, die eerst als onwennig werd ervaren. “Veel verpleegkundigen waren in het begin wat terughoudend,” geeft Charlotte toe. ” Velen associeerden de geluiden immers met een gevoel van veiligheid. De overgang vroeg daarom veel communicatie en aanpassing.”

Lessons learned: cultuurverandering en evaluatie

Een gefaseerde uitrol en voortdurende evaluatie bleken cruciaal. Samen met de itemedical alarmcoach besprak het team regelmatig aanpassingen en voerden verbeteringen door. “Sommige alarmen bleken na aanpassing nog steeds niet optimaal en werden direct bijgesteld,” zegt Charlotte. “We leerden al doende en hielden alle betrokkenen op de hoogte.”

Goede communicatie speelde een sleutelrol. Door medewerkers vanaf het begin te betrekken, brachten zij het nieuwe systeem effectief in de praktijk. Louis: “Een verandering in gewoontes vraagt tijd en geduld, maar het resultaat is het waard.”

Een helder juridisch kader bleek eveneens essentieel om patiëntveiligheid te waarborgen met duidelijke afspraken over de verantwoordelijkheid binnen de alarmketen, van fabrikant tot zorgverlener. Elf maanden lang werd dubbele alarmering – zowel via monitoren als smartphones – aangehouden om de impact van elke aanpassing te waarborgen. “Achteraf gezien hadden we dit misschien korter kunnen doen,” vertelt Louis. “Maar het was belangrijk om zeker te weten dat alle veranderingen veilig waren voor de patiënt.”

De weg vooruit: permanente verbetering en toekomstvisie

Na de succesvolle implementatie ligt de focus op verfijning en het behouden van een alertheidscultuur. De monitors staan nu continu op stil en de ICU vervangt binnenkort de spuitpompen voor nieuwe met een stiltemodus. Regelmatige evaluaties zorgen dat het systeem blijft voldoen aan de behoeften van patiënten en medewerkers. Charlotte: “De data tonen aan dat bepaalde alarmen onnodig werden getriggerd door kleine handelingen. Dit vroeg om een herziening van werkprocedures en gewoontes.” De cultuurverandering die het project teweegbracht, kost tijd, maar draagt bij aan een blijvende verbetering van de zorgkwaliteit. Charlotte blijft alarmdata analyseren om nieuwe verbeterpunten te identificeren.

Conclusie: inspiratie voor andere zorginstellingen

Het alarmmanagementproject laat zien hoe een datagedreven aanpak en multidisciplinaire samenwerking met de verschillende stakeholders in de alarmketen. De ‘silent rooms’ combineren technologische innovatie met een transitie naar warmere, persoonsgerichte zorg en meer werkplezier voor de medewerkers. “Deze verandering verbetert niet alleen de zorgkwaliteit, maar creëert ook een werkplek waar verpleegkundigen, artsen en andere medewerkers zich prettig en ondersteund voelen,” concludeert Van Slambrouck. “We merken nu dat we het juiste evenwicht hebben gevonden tussen technologie en persoonlijke zorg.”

AZ Groeninge blijft het project monitoren en zet in op nieuwe technologieën om de zorg verder te verbeteren. “Dit project laat zien dat technologie en persoonlijke zorg heel goed samen kunnen gaan,” aldus Van Slambrouck. Met deze aanpak inspireert AZ Groeninge andere zorginstellingen en bewijst het dat technologie en maatwerk bijdragen aan een betere balans tussen patiëntveiligheid, zorgkwaliteit en werkplezier.